ชื่อ – สกุล พระมหามนตรี (ทรัพย์ ยมาภัย)
เกิด ไม่ปรากฏ
เสียชีวิต ไม่ปรากฏ
ประวัติ ไม่ปรากฏ
พระมหามนตรี นามเดิม ทรัพย์ ยมาภัย เป็นบุตรชายคนโตของนายน้อมกับนางอิน และเป็นปู่ของหม่อมเฉื่อยในสมเด็จพระเจ้าบรมงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระมหามนตรีเมื่อแรกเข้ารับราชการ ในรัชกาลที่ 3 ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ เป็นจมื่นราชามาตย์ สังกัดกรมพระตำรวจภายหลังได้เลื่อนเป็นพระมหามนตรี ต่อมาในพ.ศ.2380 เกิดผู้ร้ายปล้นซุกชุมมาก จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระมหามนตรีเข้าร่วมกับเจ้าพระยาพระคลัง (ดิศ บุนนาค) และพระมหาเทพ เป็นแม่กองกำกับตำรวจทั้งวังหลวงวังหน้า ชำระความผู้ร้าย ปล้น จับหัวไม้ จับฝิ่น ทั้งในกรุงและหัวเมืองได้เป็นจำนวนมาก
พระมหามนตรีเป็นกวีที่มีความสามารถในการแต่งกลอนหาผู้เปรียบได้ยากแต่มีชื่อเสียง โด่งดังเมื่อถึงแก่กรรมแล้ว เพราะเมื่อมีชีวิตอยู่ไม่ใคร่พอใจแต่งโดยเปิดเผย ดังเมื่อครั้ง พระมหามนตรี (ทรัพย์) แต่งเพลงยาวว่าจมื่นราชามาตย์” ซึ่งต่อมาเป็นพระยามหาเทพ (ปาน หรือทองปาน) นั้น เล่ากันว่าลอบแต่งแล้วเขียนมาปิดไว้ที่ทิมดาบตำรวจใน พระบรมมหาราชวัง ผู้อื่นเห็นก็รู้ว่าเป็นสำนวนพระมหามนตรี แต่ไม่มีผู้ใดฟ้องร้อง ว่ากล่าว มีแต่ผู้ตัดลอกเอาไป แล้วคงจะฉีกตันฉบับเสีย จึงไม่เกิดความฐานเขียนบัตรสนเท่ห์ ครั้งนั้นมีผู้ไม่ชอบพระยามหาเทพ (ปาน) กันมาก เพลงยาวฉบับนี้จึงได้ แพร่หลาย
ผลงาน / งานประพันธ์
1. โคลงภาพฤษีตัดตน โคลงที่ 62 ตัดตนแก้เส้นมหาสนุกระงับ 2. บทละครเรื่องระเด่นลันได 3. เพลงยาวกลบท* บทที่ 8 กลบทกบเต้นสามตอน 1 บท 4. เพลงยาวแต่งว่าจมื่นราชามาตย์* หรือ เพลงยาวว่าพระยามหาเทพป่าน
เนื้อเรื่อง
https://drive.google.com/file/d/1RKcfBgaNOoHdnlLoYRbbDa4MjU9scFby/view?usp=sharingหนังสือเสียง
https://drive.google.com/drive/folders/1hPui94yPxF5IE-08RlEdDSX3HGlYbvnv?usp=sharingอ้างอิง
https://www.sac.or.th/databases/thailitdir/cre_det.php?cr_id=125